Net voor ik aan deze reis begon, kwam ik de term "Mean World Syndrome" tegen: gewelddadige inhoud van nieuwsberichten zorgt ervoor dat je als kijker de wereld als gevaarlijker ervaart dan ze eigenlijk is. En zoiets geldt vast ook voor 'somber' nieuws. Op reis consumeer ik heel wat minder nieuws dan in Nederland en ik kan je zeggen dat het voor mij heel goed werkt als medicijn voor die syndromen.
Ik slinger natuurlijk zelf ook 'nieuws' de wereld in, al is het met een heel klein bereik. Met de blogs, af en toe een LinkedIn post en natuurlijk met mijn fotografie. Dan komt de vraag al snel bovendrijven: wat laat ik zien? Draag ik bij aan zo'n syndroom?
De laatste jaren reis ik bijna uitsluitend voor verschillende NGO's en kom daardoor op plekken waar het heel wat minder goed gesteld is dan in Nederland. En wat laat ik dan zien in mijn foto's, de armoede en ellende?
Bij Net4kids hebben we het vanaf het begin over gehad: welke soort fotografie gebruiken we in de communicatie? Dat was eigenlijk niet zo'n moeilijke discussie. We willen vooral laten zien wat je kan doen, wat de effecten zijn. Dus geen kinderen met hongerbuikjes of andere schrijnende beelden, zoals een Child Aid soms wel doet. Dat kan misschien soms effectiever zijn (= meer donaties, meer geld), toch kiezen we bij Net4kids voor de resultaten van het werk, de kinderen waar het uiteindelijk een stuk beter mee gaat. Bij PUM is dat eigenlijk niet anders.
Als het over Afrika gaat, gaat het al snel over honger, droogte en oorlogen. En dat het een 'achterlijk' continent is. Je vindt online hele grappige filmpjes van @charityekezie waarin ze de draak steekt met vooroordelen over Afrika.
Voor mij is Afrika een continent van energie en hoop (N=7: ik meet het af aan mijn directe werkervaring bij NGO's en bedrijven in Zambia, Zuid Afrika, Ghana, Tanzania, Rwanda, Oeganda en Kenya). Ik denk soms wel eens dat wij het zo goed hebben dat er nauwelijks nog plaats is voor de hoop dat het beter kan worden.
Dan is er natuurlijk ook nog de andere kant, de Zaanse Schans en het Volendam van Afrika: de dieren, de kleurrijke dorpjes, de mooie mensen. Wat me doet denken aan een opmerking die ik van een toerist hoorde in een afgelegen dorp: "Dit is helemaal geen mooi Afrikaans dorp met al die betonnen huisjes!"
Ik word me er steeds bewuster van welke foto's ik maak en in welke context ik ze laat zien. Een oude, maar ongekend krachtige commercial van The Guardian beeldt het mooi uit: The Guardian's 1986 'Points of view' advert.
Welk perspectief of deel van het verhaal kies jij?
Daarnaast vind ik het leuk er wat voorbeelden bij te noemen om het beeld van Afrika wat bij te stellen: 70% van alle mobiele betalingen wereldwijd vindt plaats in Afrika (kom daar in Duitsland eens om). In de stedelijke gebieden kan je voor boodschappen naar de supermarkt, bestel je een Uber, gaan mensen uit eten. Als je iemand een laptop wilt geven, kan je die vaak gewoon ter plekke kopen (ook goed voor de lokale economie).
En Afrikanen vinden het bij ons echt niet allemaal per se beter. Terwijl we op een markt lopen en het ongekoelde vlees en alle levende kippen zien, hebben we het er over dat dat bij ons allemaal in de koeling of de vriezer ligt. "Hè!?" zegt onze Afrikaanse collega, "Kan je in Nederland dan helemaal geen verse kip kopen?"