"Ubuntu" wordt soms vertaald als "Ik ben omdat wij zijn" of "Ik ben omdat jij bent." Het is een Zuid-Afrikaanse levensfilosofie die draait om verbondenheid, menselijkheid en gemeenschapszin. Ubuntu werd na de apartheid door Nelson Mandela en Desmond Tutu gepromoot als basis voor vergeving en verzoening in Zuid-Afrika. Een hele praktische toepassing er van is: doe wat voor een ander en dat levert dan twee keer wat op: voor de ontvanger, maar ook voor jezelf.
Ik vind het 't fijnst om te werken met mensen die zelf ook graag een rol spelen om de wereld een beetje mooier te maken. Als je dat samen doet, levert dat ongekend veel energie en werkplezier op.
De laatste paar jaar gaat het wat dat betreft heel lekker qua projecten die ik kon doen. Twee ondernemers in Nepal die hun commerciële werk inzetten voor de ontwikkeling van de 'communities' waarin ze werkzaam zijn. Dat kan dan gaan om het verbeteren van onderwijs, de bouw van kliniekjes of zorgen voor voorzieningen voor schoon drinkwater. En daarnaast ook de projecten voor NGOs als Link to Progress en To Be Worldwide.
In Livingstone ben ik jaren geleden de Local Cowboy Cycling Tours tegengekomen. Om een beetje mobiel te zijn heb ik vanaf de eerste keer in Livingstone fietsen gehuurd en met hun tours meegefietst. Die fietstours bleken een middel om een schooltje te financieren. Ooit opgericht door ene Cliff, die met zijn cowboyhoed de bijnaam Local Cowboy kreeg. Na zijn overlijden heeft zijn broer Oliver het overgenomen.
De fietstours geven een goede indruk van het dagelijkse leven in Zambia, wat je heel gemakkelijk ontgaat als je in de toerisme bubbel blijft hangen. Dan verworden de hutjes en huisjes makkelijk tot een kleurrijk decor voor de safaris en andere activiteiten.
Oliver is dus zo'n sociale ondernemer pur sang. De opbrengsten van de fietstours, samen met donaties, hebben het mogelijk gemaakt door de jaren heen een volledige lagere school neer te zetten met relatief kleine klassen (25-30 leerlingen, bij overheidsscholen is dat vaak het dubbele) en een hoogwaardig lesprogramma.
Maar ook de andere ondernemers waarmee ik werk, doen allemaal wel iets voor hun omgeving. Het slaan van waterputten, het financieel steunen van een school, en bijvoorbeeld een safaribedrijf dat elke maand vallen opruimt die worden gezet in het National Park bij de Zambezi. Er worden 'community based' activiteiten ontwikkeld, waarbij toeristen bijvoorbeeld kookcursussen kunnen volgen of leren hoe ze locale sierraden kunnen maken. De woorden 'sustainable' en 'community based tourism' vallen wat mij betreft soms nog iets te gemakkelijk, maar ik zie graag dat al die initiatieven worden genomen.
Heel vaak hoor ik bij de projecten dat degenen die daar een kans hebben gekregen op een beter bestaan, dat zelf weer graag willen doorgeven aan anderen. Het is mooi als er zo'n olievlekwerking van uit gaat. We kunnen in deze wereld nameljk wel wat meer 'Ubuntu' gebruiken.